10 jaar Limburgs wijnbouwonderzoek

Op 8 augustus organiseerden pcfruit vzw en de provincie Limburg bij de Landcommanderij Alden Biesen een evenement waar er werd stil gestaan bij het feit dat er reeds 10 jaar intensief wijnbouwonderzoek wordt gevoerd door het in 2014 opgerichte Kennis- en Onderzoekscentrum wijnbouw. “Het is duidelijk dat de gerichte investering van provinciale middelen in het Limburgs wijnbouwonderzoek heeft geresulteerd in een krachtige bijkomende kenniscluster in onze provincie die ondertussen ook al internationaal zijn strepen heeft verdiend.”, stelt gedeputeerde voor landbouw en platteland Inge Moors.

Wedergeboorte van de Limburgse wijnbouwsector
De cijfers liegen er niet om: de Limburgse wijnbouw heeft in het afgelopen decennium een echte revival gekend! Waar de rijke leemgronden in Haspengouw tot de kalkgronden met Maaskiezel in de Maasvallei in 2014 nog stonden voor ongeveer 40 ha aan wijngaarden in de provincie Limburg, was dit in 2023 opgelopen tot maar liefst 192 ha. In 2023 vertegenwoordigde het Limburgse areaal daarmee ruim 20% van het Vlaamse areaal (891 ha). Hiermee bevestigt Limburg zijn status als dé fruitprovincie van Vlaanderen. Het aantal wijnboeren in Limburg in 2023 bedroeg voor dit areaal 47 (tegenover 180 wijnboeren over gans Vlaanderen).

Ook de productie in de provincie Limburg heeft uiteraard de tendens van het uitbreidende areaal gevolgd. Van de 3,5 miljoen liter wijn die in 2023 in België werd geproduceerd, kwam er bijna 0.6 miljoen liter uit Limburg. Het assortiment aan Limburgse wijnen bestaat voor meer dan de helft uit witte wijnen, ongeveer één vijfde uit mousserende witte wijnen en dan nog een kleiner aandeel van (mousserende) rosé wijnen en rode wijnen.

“Die opkomende interesse voor de wijnbouw in Limburg is iets wat we zeker al vóór 2014 hadden opgepikt vanuit de fruittelers die op zoek waren naar een diversificatie van hun bedrijfsactiviteiten.”, aldus Dany Bylemans, algemeen directeur van pcfruit vzw te Kerkom, “Maar die stap naar professionalisering – die ervaring hadden we natuurlijk al wel – vereiste ook dat er toegang was tot gewasspecifieke kennis in onze contreien. Het is vanuit die vaststelling dat toen het idee gegroeid is om actief gaan in te zetten op kennisontwikkeling en –disseminatie in de wijnbouwsector.”

Kennis- en onderzoekscentrum wijnbouw pionier in het Vlaamse wijnbouwonderzoek
Toen de Limburgse economie in 2014 stevig door mekaar werd geschud door de sluiting van Ford Genk, werden er vanuit de provincie Limburg én de Vlaamse Overheid via  SALK (Strategisch Actieplan voor Limburg in het Kwadraat) middelen vrij gemaakt om ingezet te worden bij het opnieuw versterken en transformeren van het Limburgse economische weefsel.

Deze middelen dienden te worden ingezet om beloftevolle economische activiteiten structureel te ondersteunen. Vanuit de wetenschap dat Limburg met meer dan 60% van het areaal als belangrijkste fruitteeltprovincie kan worden beschouwd én de eerste tekenen dat het wijnbouwareaal na vele jaren terug een stijgende trend begon te vertonen, was het duidelijk dat deze sector de potentie had om verder uit te groeien tot een belangrijke component in de Limburgse fruitteeltcluster.

“In 2014 werden er 500 000 € aan SALK-middelen geïnvesteerd die werden voorbehouden met heel duidelijke doelstellingen: ondersteuning en begeleiding van wijnbouwers die zorgen voor nieuwe economische waarde én een duurzame verankering van wijnbouw als beloftevolle niche in de Limburgse fruitteelt.”, aldus een fiere gedeputeerde Moors, tevens voorzitter van pcfruit vzw, “Met de oprichting van het Kennis- en onderzoekscentrum wijnbouw, verbonden aan pcfruit vzw, kwamen we zo tegemoet aan een toegenomen kennisvraag vanuit de sector. Nu 10 jaar later durf ik te stellen dat we met deze provinciale middelen een zeer sterke hefboom op het terrein hebben kunnen realiseren.”

Van bij het begin was duidelijk dat er een natuurlijke synergie zou ontstaan indien het Kennis- en Onderzoekscentrum Wijnbouw zou worden ondergebracht bij pcfruit vzw. De optimale kruisbestuiving die zo kon ontstaan met het toegepast wetenschappelijk, het demonstratief praktijkonderzoek én de voorlichting aan bedrijven dat reeds aanwezig was bij pcfruit heeft dan ook in sterke mate bijgedragen tot het succesverhaal van het Kennis- en Onderzoekscentrum Wijnbouw.

Later werd de teeltspecifieke activiteit van het Kenniscentrum wijnbouw uitgebouwd met een volgende stap, met name de inrichting van een vinificatieruimte. Met deze investering van 118 000,00 euro aan provinciale middelen kon men vanuit het Kenniscentrum Wijnbouw nu de impact nagaan van teeltmaatregelen op het organoleptisch profiel van de wijnen. Ook is er vanuit het provinciebestuur opdracht gegeven om te onderzoeken in hoeverre er kan gekomen worden tot een gezonde, rendabele bedrijfsstructuur in de wijnbouwsector.

“Vanuit mijn beleid heb ik er steeds een strijdpunt van gemaakt om in te zetten op innovatief ondernemerschap voor de Limburgse land- en tuinbouwers en de realisatie van het Kennis- en Onderzoekscentrum Wijnbouw is hier een zeer goed voorbeeld van.”, aldus gedeputeerde Inge Moors, “Het mag duidelijk zijn dat we na 10 jaar werking van het centrum gekomen zijn tot een zeer waardevolle cluster binnen het agrarische kenniscomplex.”